Dîyalektîk û Metafîzîk
Pêşî, ez dixwazim eşkere bikim ka Marksîzm ji bo min tê çi wateyê û nayê çi wateyê.
Ez naxwazim li vir hewl bidim ku vê pêvajoyê vebêjim an jî dîmena ku ew niha gihîştiye analîz bikim. Tiştê ku ez dixwazim bikim ev e ku ez ramanên xwe li ser hin aliyên rewşa heyî ya Marksîzmê û li ser hin mijarên ku ji bo cîhana gotara Marksîst girîng in, bi awayekî rêkûpêk û bi qasî ku pêkan tê fêmkirin pêşkêş bikim.
-Pêşî, ez ê hewcedarî çarçoveyek referansê ya taybetî nebim, hem wekî xalek destpêkê û hem jî wekî prensîbên rêberiyê ji bo şîrovekirin û rexnekirina raman, teorî û formulasyonên cûrbecûr.
Bi ya min, xala destpêkê divê rêbaza ramana diyalektîk be ku ji hêla Marx û Engels ve li dijî rêbaza ramana metafizîkî ya ku di encama rêbaz û destkeftiyên zanista nûjen de gihîştiye asta xwe ya herî pêşketî, hatiye pêşkêş kirin. Lêbelê, berî wê, divê ez bi çend hevokan vebêjim ka ez bi wateya Marksîst çi ji materyalîzmê fam dikim. Li gorî Marx û Engels, materyalîzm berevajî û alternatîfa îdealîzmê ye, her çend hûn li sed rûpelên pêşîn ên xebata wan a hevbeş a bi navê Îdeolojiya Alman binêrin jî, ew ê bi hêsanî were fêm kirin. Materyalîzm qebûl dike ku raman hebûnek serbixwe an seretayî nînin; ku raman ji mirovahiyê û civakê derdikevin; ku mirovahî û civak beşên ji hev nayên veqetandin ên xwezayê ne ku berî derketina jiyanê (li ser erdê), tevî jiyana mirovan, hebûn û dê piştî dawiya jiyana mirovan jî berdewam bikin. Ji ber vê yekê, dualîteyên wekî made-giyan, hiş-laş pirsgirêkên ku xuya dibin lê rastîya wan tune ne: Cûrbecûrîya bêdawî ya xwezayê xuyan kirina mod û astên cûda yên rêxistinkirina hêmanên bingehîn ên ku gerdûnê pêk tînin e. Di encamê de, di navbera xweza û civakê de, û ji ber vê yekê di navbera zanistên xwezayî û zanistên civakî de xêzek dabeşkirinê ya zelal tuneye. Hemî şaxên zanistê armanc dikin ku hin aliyên rastiyê fam bikin û şirove bikin. Lêbelê, ji ber ku her aliyekî rastiyê xwedî pirsgirêk û taybetmendiyên xwe yên cihêreng e, tê dîtin ku her şaxek zanistê neçar e ku rêbaz û prosedurên xwe pêş bixe, bi kêmanî heya radeyekê, û çiqas bi hêsanî û çiqas agahdarîya pêbawer dikare were bidestxistin ji şaxek zanistê bo şaxek din pir diguhêre. Lêbelê, ev nikare bibe sedemek ku navê “zanistî” tenê ji bo yên serketîtir were veqetandin, û kesên ku mijarên lêkolînê yên wan kêmtir zelal in ji vî navî bêpar bimînin. Piştî vê pêşgotinê, em dikarin naha ji nêz ve li awayê ramana diyalektîk binêrin.
Her tişt bi xwe ye û ne bi xwe ye, ji ber ku her tişt diherike, her tim diguhire, her tim çêdibe û dimire.
Analîza xwezayê bi dabeşkirina wê bo beşên wê yên şexsî, komkirina pêvajo û tiştên xwezayî yên cuda di nav hin çînên diyarkirî de, lêkolîna avahiyên anatomîk ên navxweyî yên laşên organîk di formên wan ên cûda de, ev hemû şert û mercên bingehîn bûn ji bo gavên mezin ên ku di zanîna me ya xwezayê de di çar sedsalên dawî de hatine avêtin. Lê vê rêbaza lêkolînê adeta çavdêriya tişt û pêvajoyên xwezayî bi tenê, ji cûrbecûr têkiliyên wan ên mezin dûr xist; û ji ber vê yekê ne di tevgerê de lê di bêhnvedanê de; ne di zindî de lê di forma mirî de. Dema ku ev çavdêriya tiştan ji zanista xwezayî veguhezîderbaskiria felsefeyê, wekî ku Bacon û Locke kirin, ew bû sedema teng bîrbûna sedsalên borî, ango awayê ramana metafizîkî.
Li gorî metafîzîknas; tişt û wêneyên wan ên derûnî, raman, ji hev cuda ne. Divê yek bi yek, ji hev cuda, hişk, sabît û her gav heman mijarên lêkolînê bin. Metafîzîknas bi antîtezan difikire ku bi tevahî nelihevhatî ne. Li gorî wî, tiştek an heye an tune ye. Bi heman rengî ne mimkûn e ku tiştek di heman demê de hem xwe û hem jî tiştek din be. Pozîtîf û neyînî bi tevahî hevdu ji holê radikin; sedem û encam wekî antîtezên hişk ên hev radiwestin. Rastiya ku ev awayê fikirînê di nihêrîna pêşîn de ji me re pir maqûl xuya dike ji ber ku ew awayê fikirîna aqilê hevpar e. Lêbelê, aqilê hevpar ê saxlem, ku heya ku di qada rehet a çar dîwarên xwe de bimîne hevalek rêzdar e, gava ku dikeve cîhana berfireh a lêkolînên zanistî, dikeve serpêhatiyên herî ecêb. Rêbaza metafîzîkî ya nihêrîna tiştan, ku dikare were rewakirin û wekhev di warên ku pîvanên wan li gorî mîzaca mijara ku tê nirxandin diguherin de pêdivî xuya dike, zû an dereng digihîje sînorên xwe; piştî vê xalê ew dibe yekalî, sînordar, abstrakt(soyut), û di nakokiyên neçareserker de rêya xwe winda dike. Ev ji ber ku dema ew tiştên yekane bi awayekî cuda dinirxîne, ew girêdanên di navbera wan de ji bîr dike; dema ku ew di lêkolîna baldar a hebûna wan de mijûl dibe, ew çêbûn û mirina wan ji bîr dike; dema ku ew li bêdengiya wan dinêre, ew tevgerên wan li ber çavan nagire, ji ber ku dema ew li mirovan dinêre, ew nikare girseyê bibîne.
Ew dijberiyên dijber, xetên dabeşkirin û cudahîyên bi zorê yên di navbera çînan de, ku tê îdîakirin ku nelihevhatî û çaresernekirî ne, ku diyar dikin ku zanista xwezayî ya teorîk a nûjen xwedî karekterê sînordar û metafizîkî ye. Ew dijberî û têgihîştina ku cudahî, her çend di xwezayê de hene jî, tenê derbasdariyek nisbî hene, lê neguhêrbarî û mutleqiya wan a xeyalî tenê ji hêla hişê me ve li ser xwezayê tê ferzkirin: Ew bingeha têgihîştina diyalektîk a xwezayê ye.
Bi kurtasî analîz û ramanên min ev in.